Paarden voeren in de winter – fit en gezond door het koude seizoen

Het voeren van onze paarden in de winter stelt ons voor heel andere uitdagingen dan het voeren in de zomer. Koude temperaturen, de overstap naar uitsluitend hooivoer en mogelijk gebrek aan beweging vereisen een kritische blik op de voedingsstoffeninname van onze paarden. In deze advies gaan we in op de voedingstechnische behoeften van paarden en geven we tips voor het voeren van paarden in de winter.

Behoeften van het paard in de winter versus de zomer

De temperaturen dalen, het gras slaat zijn energie op en de paarden worden overgeschakeld op een dieet van uitsluitend hooi: in de winter hebben paarden minder vitamines tot hun beschikking vanwege het gebrek aan vers gras, kruiden en zonlicht. De voedingswaarden in hooi variëren en kunnen niet altijd garanderen dat het paard voldoende vitamines binnenkrijgt om zijn immuunsysteem stabiel te houden. Door het tekort aan vitamines in combinatie met een gebrek aan beweging en weersprikkels, wanneer het paard voornamelijk in de warme stal staat, neemt de vatbaarheid voor infecties toe.

Daarnaast moeten de darmbacteriën zich aanpassen aan een dieet dat uitsluitend uit hooi bestaat. Als je hier niet voorzichtig mee omgaat, loop je zowel in de winter als in het voorjaar, wanneer de paarden weer naar buiten gaan, het risico op koliek.

Een ander belangrijk punt is de benodigde energie. Door de koude temperaturen en de vorming van een dikke wintervacht stijgt de energiebehoefte van het paard in de winter met 25 % ten opzichte van de zomer.

Tekort aan vitamines in de paardenvoeding in de winter

Gras, kruiden en zonlicht voorzien het paard van veel waardevolle vitamines die het nodig heeft voor het behoud van zijn stofwisseling en immuunsysteem. Hiertoe behoren de vitamines A, E, K en B9 (foliumzuur). Deze worden in principe voldoende gedekt door weidegang. In de winter moet men wat creatiever zijn om in deze behoefte te voorzien.

Vitamine A wordt door het paard aangemaakt uit de voorloper bètacaroteen, die het via vers gras en paardenbloemen binnenkrijgt. In overrijp, verhoute gras wordt de vitamine schaars; in hooi is de concentratie nog lager. Vitamine A is echter essentieel voor de huid, slijmvliezen en het gezichtsvermogen. In de winter kan men hiervoor terugvallen op wortelen en rozenbottels, die ook veel bètacaroteen bevatten.

Vitamine E is een belangrijke antioxidant die cruciaal is voor het immuunsysteem. Vitamine E uit plantaardige bronnen heeft een zeer hoge biologische beschikbaarheid en is niet te vergelijken met de synthetische variant. Als de kwaliteit van het hooi te wensen overlaat, gaat ook het vitamine E-gehalte verloren. Kies daarom in de winter voor vitamine E-bronnen zoals lijnzaad, zonnebloempitten, rozenbottels, plantaardige oliën of krachtvoer van in de zon gedroogd hooi.

Vitamine K en B9 kan het paard in principe zelf aanmaken, mits het een gezonde darmflora heeft en voldoende groenvoer krijgt. Als er in de winter geen groenvoer beschikbaar is, moet er worden gekozen voor gemineraliseerd voer dat het paard van vitamine K en B9 voorziet. Deze vitamines zijn betrokken bij de bloedvorming en bloedstolling en zijn daarom onmisbaar bij bloedende verwondingen.

Op dit punt moet de zogenaamde zonnevitamine D worden genoemd, die de calcium-fosforbalans reguleert en daarmee een belangrijke rol speelt bij de opbouw van botten en spieren. Bovendien bevordert het de opname van voedingsstoffen via de darmwand. Terwijl het paard vitamine D3 via de huid aanmaakt door blootstelling aan zonlicht, wordt vitamine D2 uit plantaardige bronnen gesynthetiseerd. In de winter kan het paard voldoende vitamine D binnenkrijgen als het naast zongedroogd hooi ook de mogelijkheid krijgt om zonder paardendeken van de weinige zonnestralen te genieten. Dan is het bijvoeren van de vitamine over het algemeen niet nodig.

In principe is een organisch mineraalvoer met een hoge biologische beschikbaarheid een absolute must om het paard het hele jaar door te voorzien van alle belangrijke macro- en sporenelementen en vitamines.

Tips voor het voeren van paarden in de winter

1. Paarden op de juiste manier laten grazen

Net zoals een paard in het voorjaar geleidelijk aan wordt laten grazen, moet het in de herfst ook geleidelijk aan worden laten grazen. Alleen zo kunnen de darmbacteriën zich aanpassen aan hun nieuwe voedingsbasis voor de komende maanden en kunnen spijsverteringsproblemen zoals waterige ontlasting, diarree of kolieken worden voorkomen. Voor het weiden moet je ongeveer 3 tot 4 weken inplannen, waarbij je de weidetijd geleidelijk verkort en de hooivoeding verhoogt. Dit moet gebeuren voordat de temperaturen ’s nachts onder de 8 °C dalen en het fructaangehalte het hoogst is. Dan is het risico op hoefbevangenheid namelijk bijzonder groot, vooral voor paarden met overgewicht of paarden met een insulinedisfunctie.

Hier vind je een overzicht van de schommelingen in het fructaangehalte in gras:

2. Hoogwaardig hooi als basis voor wintervoeding

Zoals we in het artikel „Weersgevoeligheid bij paarden“ hebben beschreven, stijgt de luchtdruk bij koude temperaturen in de winter. Paarden met longproblemen beginnen te hoesten. Dit effect wordt versterkt door slechte, stoffige hooi, waarvan de deeltjes in de longen terechtkomen. Om te voorkomen dat de luchtwegen naast de hoge luchtdruk extra worden belast, moet hoogwaardig, stofvrij hooi worden gevoerd.

De kwaliteit van het hooi hangt ook af van de manier waarop het wordt geproduceerd en opgeslagen. In de zon gedroogd hooi bevat vitamines die belangrijk zijn voor de gezondheid. Deze gaan echter verloren bij langdurige opslag. Om ervoor te zorgen dat paarden met een slechte gezondheid toch hun vitamines binnenkrijgen, kan het tegen het einde van de winter zinvol zijn om vitamine-rijke voedingssupplementen, hooikolven van in de zon gedroogd hooi of met vitamines verrijkte muesli toe te voegen.

Een normaal getraind, gezond recreatiepaard heeft in de winter niet meer nodig dan de aanbevolen hoeveelheid hooi van 1,5 kg/100 kg lichaamsgewicht. Paarden, die zich het prettigst voelen bij temperaturen tussen -5 en +15 °C, kunnen hun lichaamstemperatuur namelijk ook bij temperaturen onder nul op peil houden. Pas bij temperaturen onder -5 °C moet de hoeveelheid ruwvoer worden verhoogd, zodat de paarden voldoende energie en warmte kunnen produceren.

3. Het paard verliest lichaamsgewicht in de winter

Vooral oudere paarden kunnen in de winter gewicht verliezen in de vorm van warmhoudende vetlagen. Ze hebben meer energie nodig om hun lichaamstemperatuur op peil te houden en vallen daardoor sneller af dan jonge, gezonde paarden. Naast het toedekken in de winter moet er worden gestreefd naar extra energie door middel van hooi en oliën.

Daarentegen kunnen paarden met overgewicht, voor zover dat gezondheidsgewijs mogelijk is, in de winter zonder deken staan. Bij koude temperaturen leidt dit tot een verhoogd energieverbruik, waardoor ze gemakkelijker ongezonde vetkussentjes kwijtraken.

4. Koud water: risico op koliek

Bevroren drinkbakken of ijsklontjes in de waterbak: ijskoud water is ook voor paarden onaangenaam, waardoor ze in de winter minder water drinken. Het probleem: bij te weinig hydratatie neemt het risico op verstopping en koliek bij paarden toe.

Controleer daarom altijd de doorstroming van de waterbronnen. Verwarmde drinkbakken zijn hierbij nuttig gebleken. Bied het paard ook een emmer met lauw water aan om het aan het drinken te herinneren. Een lauwe aftreksel van kruiden zoals tijm, venkel, anijs, kamille, zoethoutwortel of citroenmelisse kan het paard ook aanzetten tot drinken.

5. Mash: warme maaltijd bij hoest voor meer welzijn

Koude temperaturen, hoge luchtdruk, weinig beweging en een slecht stalklimaat met ammoniak in de lucht: in sommige stallen is hoesten in de winter onvermijdelijk. Hoogwaardig hooi, dagelijkse beweging en dagelijks uitmesten en luchten voor een beter stalklimaat zouden daarom vanzelfsprekend moeten zijn.

Als aanvulling kan een warme mash in de winter het welzijn van het paard verhogen. Door het voer te koken worden de voedingscomponenten afgebroken en worden hun voedings- en energiewaarden gemakkelijker beschikbaar voor het paard. Dit maakt mash vooral voor paarden die moeilijk eten een geschikte afwisseling in de wintervoeding. De Winter-Aktiv Mash van Original Landmühle bevordert bijvoorbeeld de spijsvertering dankzij de slijmstoffen en is bovendien graanvrij. De perfecte metgezel voor natte, koude winterdagen.

Ook paarden met ademhalingsproblemen hebben baat bij het voeren van mash met bronchiale kruiden. De bronchiale mash van Original Landmühle biedt op koude dagen verlichting voor de luchtwegen.

Wie geen mash wil geven, kan zijn paard ook kruiden zoals venkel, anijs en tijm als aftreksel aanbieden. Giet hiervoor gewoon heet water over de kruiden, laat ze trekken en voer ze lauwwarm, hetzij als thee, hetzij over het voer gegoten.

6. Beweging en paardenvoeding in de winter gaan hand in hand

Tot slot nog een algemene tip: de juiste voeding in de winter is slechts het halve werk. Voor een gezond paard is ook een basishoeveelheid beweging nodig, zodat het in de winter voldoende beschermd is tegen infecties. Het paard is een loopdier waarvan de ademhalingsspieren gekoppeld zijn aan zijn bewegingsspieren. Daarom is het voor de gezondheid van de longen in de winter belangrijk dat het af en toe een rustige galop kan lopen, wat helpt bij het diep ademhalen. Bovendien stimuleert beweging de peristaltiek, wat constipatie en kolieken voorkomt.